Rabobank en Caring Farmers: een clash van systemen?
Pakhuis De Zwijger was dinsdag 29 oktober jl. het toneel van een AAN TAFEL! gesprek tussen Alex Datema (Directeur Food & Agri Rabobank Nederland) en John Arink (Caring Farmers). Sara de Boer (Pakhuis De Zwijger) en Wim Groot Koerkamp (AAN TAFEL!) waren de moderators in de rol van respectievelijk ZIEN/de stedeling en TROTS/de plattelander. Deze creatieve opzet leverde een boeiende en constructieve dialoog op.
Alex Datema en John Arink waren het over veel zaken eens en vormen daarmee geen uitzondering op de stelling van onderzoekster Imke de Boer dat de talrijke visies niet zo verschillend zijn. ‘Een duurzame landbouw is alleen mogelijk als deze ecologisch en economisch volhoudbaar is,’ aldus Datema.
Het tempo waarin de voedseltransitie plaatsvindt is wel een twistpunt tussen Datema en Arink. Arink ziet weinig vooruitgang. In dertig jaar ecologisch boeren heeft hij het aandeel biologisch zien groeien van drie naar vier procent. Dat is geen progressie om over naar huis te schrijven.
Arink: ‘Zolang de consument voor het goedkoopste product blijft kiezen, zie ik weinig vooruitgang.’ Retailers moeten dus in beweging komen: door geen hogere marges te rekenen voor biologische producten en deze niet apart in het winkelschap aan te bieden. Ook doet Arink een beroep op Datema om Caring Farmers te steunen bij het streven een natuurinclusieve kringlooplandbouw in 2030 te realiseren. Datema op zijn beurt verweert zich met de mededeling dat er binnen Rabobank een steunfonds van 3 miljard is vrijgemaakt om niet alleen initiatieven als Caring Farmers, maar ook innovaties en het helpen van boeren bij het omturnen naar nieuwe bedrijfsmodellen en bedrijfsverplaatsingen mogelijk te maken. Daarbij worden bedrijven getoetst op hun individuele bedrijfsplannen: economisch én ecologisch.
Arink vraagt zich af waarom het merendeel van de boeren zo zwaar gefinancierd is. Dit maakt de transitie niet makkelijker. Volgens Datema is dit een logisch gevolg van de ambitie van boeren om telkens vooruitgang te willen boeken. Om dit te verwezenlijken zijn jaar op jaar (grote) investeringen nodig.
Aan de slag
De voedseltransitie is bovenal een kwestie van doen, waarbij Datema ziet dat retailers in beweging komen en bereid zijn langjarige afspraken te maken met boeren om voedselzekerheid in de keten te borgen. Dit biedt perspectief op betere prijzen, zeker als de werkelijke waarde wordt betaald. Datema: ‘True value betekent dat de kosten en opbrengsten van klimaat, natuur, gezondheid en dierenwelzijn zijn verwerkt in de prijs van voedsel.’ Bestaande instituties met uitvoeringskracht, zoals BoerenNatuur kunnen deze true value borgen en via één keurmerk – duidelijk voor de consument – borgen.
Communicatietransitie
Communicatie is en blijft de sleutel tot een succesvolle transitie. Wat dat betreft hebben de voedselmakers nog een inhaalslag te maken. Veel consumenten hebben geen idee waar hun voedsel vandaan komt. Om voedsel de waarde te geven die het verdiend, is het essentieel dat consumenten die waarde ook onderkennen. Dit pleit voor meer zichtbaarheid van voedsel(innovaties) in de publieke media en voedseleducatie als vast lesonderdeel op (basis)scholen. Om ook deze communicatietransitie tot een succes te maken is een zorgvuldig gebruik van woorden, zonder zich af te zetten op anderen, doorslaggevend.
Volgens Datema en Arink zijn de energie- en voedseltransitie de grootste uitdagingen van deze tijd. De sleutel ligt bij de consument. Arink: ‘Als we deze kunnen motiveren om het gezondste en meest duurzame product te kopen, zal de keten direct reageren.’ Datema: ‘Het heeft geen zin voedselmakers op te leggen hoe ze moeten produceren als er geen vraag is. Boeren zullen altijd datgene leveren waar de markt om vraagt.’
