Building Back Better
Erik Back uit het Overijsselse Lutten steekt graag zijn nek uit. Dat lukt hem goed. Niet alleen vanwege zijn bovengemiddelde lengte, maar vooral door als ondernemende melkveehouder nieuwe wegen te bewandelen. Hij hoopt daarmee een inspiratiebron te zijn voor collega-veehouders. Zijn innovaties blijven niet onopgemerkt. Zo mocht Back medio maart 2023 uit handen van toenmalig minister Piet Adema van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid een cheque van 12.500 euro in ontvangst nemen als Agrarisch Ondernemer van het jaar. Toch is het niet altijd goud wat er blinkt. Back: ‘Ondernemen is een kwestie van vallen en weer opstaan. Opstaan en weer doorgaan.’
Bij een bezoek aan FutureFarm valt allereerst op dat het erf er schoon en opgeruimd bijligt. In de ligboxenstal heerst rust. Een veestapel bestaande uit een mix van Holstein, Fleckvieh en Brown Swiss is gemiddeld goed voor een melkproductie van 36.3 kg, zo laat Back subtiel zien. Blij wordt hij ook van de restwaarde van zijn koeien. Bij de slacht zijn ze goed voor veel kilo’s aan de haak en onderstrepen daarmee het dubbeldoel.
Back is zichtbaar trots op zijn bedrijf als hij zijn bezoeker langs de verschillende activiteiten leidt. Na een bezoek aan de ligboxenstal zijn de ronde Roundhouse potstallen het meest in het oog springend. In de rijk met stro gevulde groepshokken houdt Back zijn vleesvee. Stierkalveren uit de melkveestapel worden niet na twee weken afgevoerd, maar op het bedrijf in de Roundhouse stallen gehuisvest.
Het vleesvee wordt als MasterMeat op de markt gebracht
Back: ‘FutureFarm mest stierkalveren die niet worden ingezet op de melkveehouderij af op eigen erf voor de productie van vlees. Hierdoor wordt de keten van kalverhouderij radicaal verkort en geïntegreerd met de melkveehouderij. De kalveren worden duurzaam opgefokt in een circulaire potstal met weidegang en worden bijgevoerd met eendenkroos uit de kas. Het duurzaam geproduceerde vlees wordt verkocht onder het merk MasterMeat. De bij de bouw van de stal gebruikte materialen zijn zo veel mogelijk demonteerbaar en herbruikbaar en ook bij de productie ervan is zo veel mogelijk gebruik gemaakt van reststoffen.’
Niet bezuinigen op kwaliteit
Opvallend is de luxe ingerichte vergaderruimte boven in één van de potstallen. ‘We verhuren de ruimte voor vergaderingen en besloten bijeenkomsten. Je hebt niet alleen een prachtig uitzicht op het vleesvee, maar ook op het coulisselandschap. Ons erf is regelmatig het podium voor tal van evenementen, waarbij circulaire landbouw centraal staat. Daarnaast verhuren we ook een groepsaccommodatie met een capaciteit tot 28 personen. Ook hierbij hebben we niet bezuinigd op kwaliteit. Kwaliteit waar je vervolgens ook een bijbehorend tarief kunt vragen,’ aldus de prijs-kwaliteit bewuste Back.
Eendenkroos als veevoer
De rondleiding krijgt een vervolg langs de jongveestal en werktuigenloods. Onderwijl maken we kennis met Back senior en Back junior, respectievelijk 84 en 16 jaar, die met zichtbaar plezier meewerken op de boerderij. We staan stil bij een kas waarin Back zich toelegt op een andere noviteit: eendenkroos.
Back: ‘Met behulp van restwarmte, digestaat en CO2 dat bij de omzetting van biogas naar groen gas vrijkomt, wordt eendenkroos geteeld in een kas. Het eendenkroos wordt toegepast als krachtvoer voor de dieren, waardoor de aanvoer van geïmporteerd krachtvoer op basis van soja wordt geminimaliseerd. In een later stadium is het wellicht ook interessant om eendenkroos in te zetten in humane voeding. Binnen de eiwittransitie geniet eiwit uit plantaardige bronnen de voorkeur. Eendenkroos past prima in dit plaatje.
Eendenkroos heeft een ruw-eiwitgehalte van 40 procent tegenover 16 procent ruw eiwit in gras. We zitten nog in een experimentele fase. Een volgende stap is het telen van eendenkroos in een meerlagensysteem. Dus geen vertical farming, maar horizontal farming met bakken eendenkroos boven elkaar.’
‘Je wordt al snel uitgemaakt voor subsidieslurper’
Binnen de kringloopgedachte speelt de monovergister een belangrijke rol. Back: ‘Mest van ons rundvee en enkele bedrijven uit de omgeving wordt vergist in de mono-mestvergister. Hier komt ruw biogas uit, wat wordt omgezet in groen gas dat aan het reguliere aardnetwerk wordt geleverd. Deze mono-mestvergister was de eerste in zijn soort van deze omvang in Nederland. Veel vergisters van een volgende generatie hebben profijt gehad van de ervaringen die op de FutureFarm zijn opgedaan. We onderzoeken continu hoe we het rendement van de vergister kunnen verhogen. Bijvoorbeeld door het toevoegen van paardenmestkorrels en vaste mest uit de potstallen.’
De investeringen en risico’s zijn groot bij een biovergister. Ondanks een SDE-subsidie is de vergister in de zomer van 2023 failliet gegaan. De vergister is momenteel in afgeslankte vorm actief. Back: ‘Buitenstaanders hebben vaak geen idee hoeveel financiële risico’s innovaties met zich meebrengen. Je wordt al snel uitgemaakt voor subsidieslurper. Onterecht natuurlijk, want de subsidies dekken maar een deel van de initiële kosten af. Je hebt gekken zoals ik nodig om te nieuwe wegen te onderzoeken. Dat is geen garantie voor succes, zoals ik met de biovergister heb ondervonden. Daar kun je lang in blijven hangen, maar je kunt ook de knop omdraaien en weer doorgaan.’
Hoe maak je innovaties rendabel in de praktijk?
Back: ‘Het voordeel van FutureFarm is dat ik innovaties probeert te koppelen aan een rendabel businessmodel. Dat verklaart de grote belangstelling van collega-boeren. Natuurlijk kijken ze ook naar de resultaten van gerenommeerde, door de overheid betaalde onderzoeksbedrijven. Maar als een praktiserende boer nieuwe technieken ook daadwerkelijk toepast en daarmee een boterham kan verdienen, zijn ze pas echt geïnteresseerd.’
De combinatie van melkkoeien, vleesvee, biogas en eendenkroos maakt FutureFarm tot een boerderij waarmee Back de kringloop sluitend maakt. Hij is hiermee niet alleen een inspiratiebron voor zijn directe omgeving en collega-boeren. FutureFarm mag ook op veel buitenlandse interesse rekenen.
Wees trots en laat het zien!
Back besluit: ‘Ik ben geen boer die alleen maar met zijn eigen bedrijf bezig is. Dat werkt niet voor mij. Ik wil graag iets betekenen voor mijn omgeving, voor andere mensen. FutureFarm maakt verbinding tussen onderzoek en praktijk, tussen boer en burger, tussen dromen en werkelijkheid. Nederland heeft veel om trots op te zijn. We moeten het echter wel laten zien en met elkaar delen.’
Meer informatie over FutureFarm: https://future-farm.nl/
