Veel varkenshouders hebben de stalbezetting van maandag 13 mei 2019 in Boxtel nog scherp op het netvlies staan. Dierenrechtenactivisten van Meat the Victims drongen een varkensstal binnen. Ze bezetten de stal om aandacht te vragen voor de leefomstandigheden van de dieren en deelden beelden uit de stal op sociale media. De actie leidde tot veel ophef, politie-inzet en discussie over dierenrechten, eigendomsgrenzen en activisme.
Wake-up call, geen persoonlijke aanval op de boer
Volgens de activisten was de stalbezetting bedoeld als een vreedzaam protest om het verborgen leed van dieren in de veehouderij aan het licht te brengen. Ze zagen het als hun morele plicht om op te komen voor dieren die zelf geen stem hebben en vonden dat het maatschappelijk debat over dierenrechten en vleesconsumptie te lang uitblijft. De actie was bedoeld als een wake-up call, niet als persoonlijke aanval op de boer.
Inbreuk op privébezit, veiligheid en vertrouwen
Door varkensboeren werd de stalbezetting gezien als een grove inbreuk op privébezit, veiligheid en vertrouwen. Boeren ervoeren de actie van de activisten als intimiderend en onrechtvaardig. Vreemden drongen zonder toestemming hun erf en stal binnen, wat stress veroorzaakte bij de dieren en grote impact had op de boer en zijn gezin. Veel boeren voelden zich in de hoek gedrukt en niet gehoord, terwijl zij volgens hen juist elke dag werken aan dierenwelzijn binnen strenge regelgeving. De actie leidde tot oproepen voor betere bescherming van boerenbedrijven en scherpere wetgeving tegen dit soort bezettingen. Datzelfde jaar trokken duizenden boeren met trekkers naar Den Haag om hun zorgen over een gebrek aan waardering kenbaar te maken aan de politiek.
Nieuwe strategie ngo’s: handhavingsverzoeken
Een nieuwe strategie betreft de tsunami aan handhavingsverzoeken die boeren vanuit de Wet open overheid (Woo) over zich uitgestort krijgen. Iedere openbare publicatie met een vermeende afwijking van de wet- en regelgeving kan aanleiding zijn voor een handhavingsverzoek. De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) dient wettelijk gehoor te geven aan deze verzoeken.
Deze conflictsituaties zijn exemplarisch voor het gesprek dat we niet hebben gevoerd. We zijn het contact met elkaar, in het midden, verloren en zijn geneigd het eigen gelijk met stemverheffing via pushers of via de rechter binnen te slepen. Het gevolg is dat boeren nog meer dan voorheen geneigd zijn zich af te sluiten voor de samenleving. In plaats van dat de staldeuren open gaan, gaan de deuren dicht. Transparantie maakt plaats voor achterdocht en vormt daarmee nieuwe brandstof voor polarisatie. De Wet open overheid (Woo) heeft als zodanig een averechts effect.
Deze tijd vraagt om nieuw leiderschap. Nieuwe leiders zijn in staat zich voorbij dit wij-zij denken te profileren. Door te luisteren, empathie te tonen en niet op voorhand te oordelen. Er is geen goed en geen fout. De enige constante is verandering. Wie zich het beste aanpast aan gewijzigde omstandigheden overleeft. Deze survivors bevinden zich niet op de flanken, maar in het ‘stille midden’.
