Voorjaar! Het begin van een nieuw groeiseizoen vol verwachtingen. In tegenstelling tot voorgaande jaren die zich kenmerkten door veel neerslag, waarbij het geduld van de boeren danig op de proef werd gesteld, vinden de voorjaarswerkzaamheden onder prima weersomstandigheden plaats. Zonnige weersomstandigheden worden afgewisseld met een verfrissend buitje. Daar klaart het humeur van menigeen van op.
De behoefte aan positief nieuws is groot, na een winter waarin de discussies over het gewenste landbouwbeleid zich voortslepen. De uitspraak van de Raad van State op 18 december 2024, waarbij intern salderen werd geblokkeerd, is niet bevorderlijk voor optimisme.
Wie echter naar buiten gaat en in de praktijk, in het veld, kijkt welke veerkracht en inventiviteit de boeren aan de dag leggen, kan niet anders dan optimistisch blijven over de toekomst.
Voor Stichting AAN TAFEL! heb ik het voorrecht om innovatieve voedselmakers op het platteland en in de stad te bezoeken. Trotse ondernemers die graag willen laten zien wat ze in hun mars hebben en dit graag met een groot publiek delen. Want laten we eerlijk zijn: verandering is van alle tijden en als er één beroepsgroep is die zich telkens aanpast aan veranderende omstandigheden dan zijn het wel onze boeren, tuinders en vissers.
Stop met de ‘lijstjesnatuur’
Neem een Hermen Vreugdenhil, directeur Agrarisch Collectief Rivierenland, die elke vrijdag een positief bericht de wereld inslingert, waarin hij zijn enthousiasme over de wijze waarop landbouw en natuur prima samen gedijen deelt. Boer en natuur opereren hierbij harmonieus naast elkaar; van een scheidslijn is geenszins sprake.
In een recente podcast van Studio Foodlog krijgt Vreugdenhil bijval van Henk Rampen, voormalig regiohoofd van Natuurmonumenten, die rept over de goede staat van de natuur in Nederland. Volgens Rampen ontkent de zogenaamde ‘lijstjesnatuur’ het wezen van de natuur, die voortdurend evolueert, zich aanpast aan de omgeving en omstandigheden. Natuurlijk kun je die focus leggen op die ene soort die ontbreekt, maar je kunt het ook hebben over de vijf nieuwe soorten die we in Nederland mogen verwelkomen. Het glas is dus meer dan half vol, dan half leeg.
Eendenkroos als veevoer
Hetzelfde enthousiasme ervoer ik bij een bezoek aan de FutureFarm van Erik Back in het Overijsselse Lutten. Back experimenteert met eendenkroos als alternatief veevoer. Eendenkroos heeft een ruw-eiwitgehalte van 40 procent ten opzichte van 16 procent ruw eiwit in gras.
Back koppelt innovaties aan een rendabel businessmodel. Lukt dat altijd? Dat niet, maar het weerhoudt Back er niet van om te blijven experimenteren.
Ook de mannen van Erve Kiekebos steken hun nek uit. Bij de start van hun regeneratieve boerderij in het Gelderse Empe nodigden ze hun naaste buren uit, veelal gangbare boeren. Niels en Jaap Fris Moshagen kwamen niet het ‘licht’ brengen, maar leerden ook veel van hun collegaboeren. De open dialoog resulteerde erin dat ook de traditionele boeren begrip kregen voor regeneratieve landbouw.
Van aardbeien wordt iedereen vrolijk
Recentelijk werd directeur Jan van Genderen van Royal Berry bekroond tot Agrarisch Ondernemer van het Jaar 2025. In een goed bezochte Basiliek in Veenendaal veroverde Van Genderen de zaal niet enkel met zijn successtory, maar vooral ook door zijn gulle lach. ‘Aardbeien zijn niet alleen zoet en vol van smaak; je wordt er bovenal vrolijk van.’ Een levensinstelling die Van Genderen deelt met zijn personeel, waaraan hij de prijs met name toedicht. Van Genderen begon in 2002 op 17-jarige leeftijd met de aardbeienteelt. 23 jaar verder teelt Royal Berry jaarlijks 8 miljoen kilo aardbeien. In de toekomst wil hij zijn bedrijf energieneutraal maken en residuvrij gaan telen.
Al deze lichtpunten onderstrepen dat er meer dan voldoende redenen zijn om hoopvol te zijn over de Nederlandse land- en tuinbouw. Hoop is uitgesteld geluk. Of zoals Vreugdenhil betoogt: ‘De oplossingen liggen voor onze voeten. Wat houdt ons tegen?’
